تهران- ایانا- پارکهای جنگلی تهران، ریه‌های پایتخت هستند که طی سالهای اخیر از شرایط مطلوبی برخوردار نبوده‌اند که به نظر می‌رسد، با هدف حفظ و توسعه این ثروت‌های ملی، با هم‌افزایی سازمان منابع طبیعی وآبخیزداری و مدیریت استان تهران این سازمان، دادستانی تهران و شهرداری تهران، برنامه اصلاح مدیریت این پارک‌ها کلید خورده است.
به گزارش خبرنگار ایانا، نامناسب بودن حال پارکهای جنگلی تهران، موضوعی است که اگر با حضور در این پارک‌ها از نزدیک شاهد آن نبوده باشیم، حتما خبر آن از رسانه‌‌های رسمی و شبکه‌های اجتماعی به گوشمان خورده است. پارکهای جنگلی چیتگر، سرخ‌حصار، لتمان، کوهسار، وردآورد، پردیسان، طالقانی، خرگوش‌دره، لویزان، سوهانک، افرا و تلو سرمایه‌های ارزشمند ملی ما در استان تهران هستند که مالکیت آنها اختیار سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری بوده و مدیریت و بهره‌برداری از آنها از سوی این سازمان به شهرداری تهران احاله شده است.
پارکهای جنگلی، حکم ریه‌های شهر تهران را دارند. با توجه به افزایش آلودگی هوا و ریزگردها در این شهر که این روزها بیشتر قابل لمس شده است، لزوم حفظ، نگهداری و توسعه این کارخانه‌های تولید اکسیژن بیش از پیش احساس می‌شود. تا آنجا که وزیر جهاد کشاورزی شخصا در 30 آذرماه امسال نسبت به کاشت نهال در پارک جنگلی خرگوش دره در غرب تهران اقدام، و توسعه جنگل‌ها را از برنامه‌های اولویت‌دار وزارت جهاد کشاورزی برشمرد.
جنگلهای تهران پیر شده‌اند
اما چه چیزی باعث ضعیف شدن جنگلهای به ویژه سوزنی برگ پایتخت شده است؟
به گفته نقی شعبانیان، معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری، گونه‌های کاشته شده در پارک‌هایی مانند چیتگر، سرخه حصار و لویزان، به دلیل تک‌کشتی، همسال و غیربومی بودن، تمام شاخص‌های آسیب پذیری را داشته‌اند. عمده این توده‌ها در حال حاضر در اطراف تهران به سن دیرزیستی رسیده و بسیار آسیب‌پذیرتر شده‌اند. عواملی مثل آلودگی هوا و کم‌آبی این آسیب‌پذیری را تشدید کرده‌اند.
وی پیش از این به خبرنگار ایانا گفته بود: سوزنی‌برگ‌ها برای زیبایی و تسویه هوای خیلی از شهرهای مناطق سردسیری ما در فصل زمستان لازم هستند ولی در ارتباط با کاج‌ها به عنوان گونه های غیر بومی، باید به نحوی برنامه‌ریزی کرد که مشکلات این پارک‌ها تکرار نشود. جنگل‌هایی مانند چیتگر، سرخه‌حصار و لویزان حدود ۵۰ یا ۶۰ سال قبل، باهدف خاصی احداث شده‌اند، که به زمان خود اهداف درستی بوده‌است؛ ولی بعدازآن این جنگل‌ها باید مدیریت شده، و از ۳۰ سال قبل طی طرح مشخصی اصلاح می‌شدند.
شعبانیان اضافه کرد: گاهی لازم است درختانی را قطع و با گونه‌های مقاومی جایگزین کنیم. دراین‌ارتباط برنامه‌هایی را برای جنگلهای اطراف تهران در دست اقدام داریم. تحقیقات نشان می‌دهد که ترکیب گونه‌های پهن‌برگ و سوزنی‌برگ مقاومت بیشتری دارند که این نیز باید در قالب انتخاب گونه‌های کارشناسی شده با پشتوانه علمی باشد و گونه‌هایی انتخاب شوند که امکان هم‌زیستی داشته باشند.
ورود دادستانی تهران به پرونده پارک جنگلی چیتگر
از سوی دیگر، مشکل کم‌آبی حاکم بر اقلیم ایران در کنار رشد فزاینده بافت شهری در تهران، موجب شد که آبیاری پارکهای جنگلی در سالهای پیشین از اولویت خارج شود که این به تنهایی موجب آسیب جدی به پارک جنگلی چیتگر شد؛ تا جایی که تابستان امسال دادستان تهران برای بازگرداندن حقآبه این پارک وارد عمل شد و حقآبه این پارک پس از 10 سال بازگشت و سازوکار حل مشکلات این ثروت ملی مشخص و به ارگان‌های مربوط تکلیف شد.
توسعه پارکهای جنگلی تهران در قالب طرح‌های علمی و مدون
محمدرضا آخوندی، مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران در این ارتباط به خبرنگار ایانا گفت: شهرداری بر اساس طرحی که ارائه می‌کند و بر اساس مفاد قراردادی که با منابع طبیعی منعقد کرده است، موظف به اجرای یک سری عملیات مراقبت، نگهداری، آبیاری یا توسعه‌ای است که این طرح باید به تصویب اداره کل منابع طبیعی استان تهران و سازمان منابع طبیعی برسد و بر اساس آن طرح اقدامات انجام شود.
وی افزود: در حال حاضر بعضی از این طرح‌ها منقضی شده‌اند و باید به روز رسانی شوند. بعضی از این طرح‌ها باید مجدداً بررسی شوند و اگر قرار است طرحی اصلاح شود، اصلاحیات آن ارائه شود که خوشبختانه شهرداری برای ارائه این طرح‌ها اعلام آمادگی کرده است.
آخوندی خاطرنشان کرد: در ارتباط با پارکهای جنگلی تهران، باید داشته‌های ما حفظ شود و اگر قرار به توسعه است، در قالب طرح مدون و مصوب با برنامه زمانبندی مشخص اقدام شود که امکان نظارت جامع و کافی بر عرصه توسط منابع طبیعی وجود داشته باشد.
وی گفت: در گذشته شیوه آبیاری پارکهای جنگلی اطراف تهران به صورت غرقابی بوده است. شهرداری در حال برنامه‌ریزی برای تغییر شیوه آبیاری به شیوه‌های نوین است. چرا که با توجه به نیاز آبی گونه‌های درختان جنگلهای تهران، باید امکان ابیاری این درختان به صورت پایدار وجود داشته‌باشد.
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران ادامه داد: دراین ارتباط توصیه‌هایی به دوستان شهرداری شده است که با توجه به ضرورت حفظ پارکهای جنگلی اطراف تهران، اگر این درختان به دیرزیستی رسیدند و یا دچار آفات و بیماری شده‌اند باید تحت نظارت، حذف شده، و حتماً کاشت و جایگزینی با گونه‌های درختان سازگار با اقلیم و کم آبخواه، چه سوزنی‌برگ و چه پهن‌برگ انجام بگیرد.
خبرنگار: شبنم مسعودی