آشنایی با انواع برنج ، خواص و فواید برنج ، کاشت و برداشت

برنج

در این مقاله درباره برنج و خواص وفواید برای سلامتی برنج سفید و قهوه ای و انواع برنج و کاشت و برداشت پرداخته شده است.

---

---

درباره برنج

• برنج ایرانی یکی از قدیمی ­ترین محصولات زراعی است که در هزاران سال قبل کشت می زدند.
• برنج یک غذای اصلی در سراسر جهان است.
• برنج سفید رایج ترین است.
• برنج (Oryza sativa) یکی از قدیمی ترین دانه های غلات در جهان است.
• مردم حدود 5،000 سال آن را پرورش داده اند.
• برنج پر منصرف ترین غلات و نیمی از جمعیت جهان به عنوان یک غذای اصلی استفاده میکنند.
• حدود 2000 نوع برنج در سراسر دنیا کشت می شود که ترکیبات، خواص و طعم آن ها مختلفی مانند آب و هوا، زمین و… بستگی دارد..
• 90٪ برنج در جهان از آسیا تهیه می شود.

---

خواص و فواید برنج برای سلامتی بدن

برنج به دو دسته‌ی اصلی دانه‌های کامل و سفید تقسیم می‌شود.
دانه‌های کامل برنج که به شکل اولیه و خالص هستند، ارزش غذایی بالایی دارند.
اما در برنج سفید، سبوس از دانه‌ی اصلی جدا می‌شود که ارزش غذایی آن را کمتر می‌کند.

1. خواص برنج حاوی از کربوهیدارات است، عنوان سوخت بدن و عملکرد طبیعی مغز کمک می‌کند.
2. خوردن برنج فاقد چربی‌های مضر، کلسترول و سدیم است، خواص بسیار زیادی برای بدن دارد.
3. سرشار از ویتامین
4. خواص برنج دارای حاوی از ویتامین‌ها و موادمعدنی مثل نیاسین، ویتامین D، کلسیم، فیبر، آهن، تیامین و ریبوفلاوین است.
5. برنج پر از نشاسته مقاومی است که به شکل هضم‌ نشده به روده می‌رسد و به رشد باکتری‌های مفید برای عملکرد عادی روده‌ها کمک می‌کند.
6. برنج غلات کامل ( برنج قهوه‌ای ) پراز فیبرغیرمحلول است از بدن دربرابر سلول های سرطان‌ها محافظت کند.
7. برنج دارای مقدارکمی سدیم و برای افرادی مشکل فشار خون بسیار عالی است.
8. سبوس برنج خواص ادرار آور و برای درمان اسهال‌خونی بسیار عالی است و بیماری های شکم و گوارش دا درمان میکند.
9. پودر برنج برای درمان بیماری های پوستی بسیارمفیداست.
10. برنج قهوه‌ای حاوی سطح بالایی از موادمغذی انتقال‌دهنده عصبی است که از بروز بیماری آلزایمر تا حد زیادی پیشگیری کند.
11. روغن سبوس برنج سرشار خواص آنتی‌اکسیدانه‌ای است که با کاهش سطح کلسترول در بدن، قدرت قلبی-عروقی را بالا می‌برد.
12. خواص برنج قهوه‌ای و غلات کامل سرشار از فیبر غیرمحلول از بروز یبوست مزمن جلوگیری می‌کند زیرا فیبرغیرمحلول بعنوان یک اسفنج نرم عمل می‌کند که سریع و راحت وارد روده‌ها می‌شود.
13. برای بیماران دیابتی برنج قهوه ای مناسب است زیرا حاوی سطح پایینی از شاخص گلیسمی است.
14. برنج قهوه‌ای برای عملکرد طبیعی سیستم عصبی بدن و تولید هورمون‌های جنسی نیز بسیار مفید است.

---

کاشت و برداشت

مرحله آماده‌‌سازی زمین شامل دو بخش است.
مرحله آماده‌‌سازی خزانه و مرحله آماده‌‌سازی زمین اصلی

مرحله آماده‌‌سازی خزانه
ایستگاهی : محل خزانه باید دارای دسترسی به آب، زهکش مناسب، آفتاب گیر، فاقد آلودگی به علف‌های هرز و عوامل بیماری زای خاکزاد باشد.
خزانه به ‌صورت جوی و پشته‌ای با طول حداکثر 20 متر و عرض حداکثر 2 متر آماده می‌گردد.

مکانیزه: مواد آلی خاک جعبه باید زیاد (بلای 2 درصد) و درجه اسیدیته خاک (PH) ا5 الی 6 باشد.خاک خزانه را می‌توان با سموم قارچ کش توصیه شده ضد عفونی کرد.

خاک مطلوب بعد از الک و ضد عفونی به ارتفاع 2 سانتی متر در جعبه قبل از بذر پاشی و 5/0 سانتی متر بعد از بذرپاشی باید ریخته شود.
مقدار خاک برای هر جعبه 5 کیلوگرم می‌باشد.
البته از خاک آماده شده در زمین اصلی می‌توان در جعبه نشا استفاده کرد، که ph مناسبی برای پرورش نشا دارد..

مرحله آماده‌‌سازی زمین اصلی
پیش از کاشت برنج باید یک زمین مناسب برای آن انتخاب شود.
اگر این زمین دارای ورودی آب مستقل باشد بهتر است.
زمین برنج باید در سه مرحله شخم زده شود.
مرحله اول سه هفته پیش از نشا کاری ، مرحله دوم دو هفته و مرحله سوم یک هفته پیش از نشاکاری می­ باشد.
برای شخم زدن مزرعه برنج می­توان از تیلر یا تراکتور استفاده کرد.

تهیه بذر

تهیه بذر مرغوب یکی از مراحل مهم و پایه­ای در کاشت برنج است.
معمولا اکثر برنج کاران هر ساله مقداری از محصول برنج خود را با شلتوک برای استفاده به عنوان بذر سال بعد نگه می دارند.
این برنج ها باید در شرایط استاندارد نگه داری شوند تا دچار آفت و پوسیدگی نشوند.
بذرها نباید در معرض رطوبت یا نور شدید باشند چون ممکن است حشره زده یا پوک شوند.
چنان چه بذرها دچار خرابی شوند معمولا کشاورزان مجبورند از جای دیگری بذر مورد نیاز خود را تهیه کنند.

تهیه جوانه

ابتدا چند روزی بذرهای گندم، عدس یا هر چیز دیگری را در پارچه خیس قرار می­ دهند تا جوانه بزند.
یکی از مراحل کاشت برنج شبیه به همین جوانه زدن سبزه عید است.
فقط کمی ابعاد آن وسیع تر است.
برای تهیه ­ی جوانه برنج ابتدا شلتوک­ ها را داخل یک ظرف بزرگ یا حوضی که به همین منظور ساخته شده است می­ریزند و داخل حوض را با آب نمک پر می­کنند.
غلظت نمک موجود در آب به نوع برنج بستگی دارد.
(ریشک دار یا بدون ریشک) اما معمولا به ازای هر ۱۸ لیتر آب ۳ یا ۴ کیلوگرم نمک اضاف می کنند.
این عمل سبب پاکسازی بذرها می­شود.
زیرا بذرهای پوک و سبک روی سطح آب قرار می­ گیرند و بذرهای سنگین وسالم ته نشین می­ شوند و بدین ترتیب بعد از این عمل تنها بذرهای قابل کشتی که حتما جوانه می زنند باقی می ­ماند.

بعد از این مرحله بذرهای سالم را درون کیسه­ های مخصوصی ریخته و در آب قرار می­ دهند تا بذر برنج جوانه بزنند.
البته باید دقت داشته باشید که کیسه ها را پر نکنید زیرا با جذب آب حجم شلتوک ها افزایش یافته و ممکن است کیسه را پاره کنند.
در طی این مدت اجازه ندهید آب حوض خشک شود و مدام داخل ان آب بریزید.
این مرحله از کاشت برنج هنوز به اتمام نرسیده است.
بعد از ۲ تا ۳ روز بذرها روی زمین و در مقابل آفتاب پهن کرده و روی آنها را با یک پارچه نمدی می­پوشانند تا جوانه بزنند.
بعد از حدود یک هفته جوانه­ های برنج آماده هستند.

تهیه نشای

بعد از آنکه بذرها جوانه زدند باید برای تهیه نشای برنج به زمین اصلی منتقل شوند.
برای این منظور یک قسمت از زمین اصلی را آماده می­ کنند که به آن خزانه (توم بیجار در شمال) می­ گویند.
آماده سازی توم بیجار به این صورت است که یک قسمت از مزرعه را حصار بندی کرده و آن را شخم می زنند و روی آن کودهای مورد نیاز مانند کود حیوانی، کود ازته یا فسفر را می­ریزند.
این کار در اواخر پاییز انجام می­شود.

در اوایل زمستان خزانه را با آب پر کرده وبه دوروش آن را به صورت گل یکدست درمی­ آورند.
یکی استفاده از تیلر یا گاو آهن و دیگری به کمک لگد مال کردن زمین .
آنقدراین عمل را نجام می­ دهند تا زمین خزانه به صورت دوغ آب در بیاید وآماده پذیرایی ازنشاها شود.

در نهایت سطح خزانه را کاملا صاف و یکدست کرده وروی آن را نیزبا سطح نازکی ازآب می­ پوشانند (حدود ۳ سانتی متر).
جوانه­ ها را با دست و به صورت یکنواخت بر روی خزانه می­پاشند.
در این قسمت از کاشت برنج باید از جوانه ها محافظت شود تا مورد هجوم پرندگان قرار نگیرند.
معمولا این عمل به کمک مترسک یا کشیدن نایلون بر روی آنها صورت می­گیرد.

پوشاندن جوانه با پلاستیک علاوه بر محافظت در مقابل پرندگان دمای خزانه را نیز افزایش می­دهد.
زیرا عمل آوردن نشا در اواخر فروردین ماه انجام می­شود و هوا هنوز سرد است.
در حالی که نشا برای آماده شده احتیاج به گرما دارد.
این مرحله مرحله ­ی اصلی کاشت برنج نیست و تنها برای آماده کردن نشای برنج است.
به همین علت باید زمین خزانه سفت باشد تا ریشه نشا خیلی در خاک نفوذ نکند.
آماده سازی خزانه باید قبل یاهمزمان با تهیه جوانه­ ها صورت بگیرد تا دراثر تاخیردرکار،جوانه­ های برنج خراب نشوند.

انتقال نشا از خزانه به مزرعه اصلی

شالیکاران باید دو مرتبه زمین خود را شخم بزنندو آن را ازهرگونه سنگ و کلوخ و آلودگی پاکسازی کنند.
این شخم ­ها زمان مشخصی دارند.
شالیکاران یکبار در اواخر پاییز یا اوایل زمستان و یک باردربهار زمین خود را شخم می ­زنند تا برای کاشت مهیا شود.
نکته جالب آن است که شخم دوم در جهت عمود بر شخم اول صورت می­گیرد.
همچنین سطح زمین را مسطح و تراز کرده و نسبت به کرت بندی آن اقدام می­ کنند.
تراز و صاف بودن شالیزار در کشت برنج بسیار مهم است.

آخرین مرحله از کاشت برنج نشا کاری است. بعد از اینکه نشاها حدود ۲۰ تا ۲۵ سانتی متررشد کرده و۴ تا ۵ برگ داد برای انتقال آماده است.
پیش ازانتقال خزانه را به خوبی آبیاری می­ نند تاخاک نرم شده و نشاها به راحتی از زمین جدا شوند وریشه­ ی نشاها آسیب نبینند.
البته در بین نشاها ممکن علف ­های هرزی مانند سوروف نیز رشد کنند که بسیار به نشای برنج شبیه است اما یک شالیکار با تجربه به خوبی نشا را از سوروف تشخیص می­ دهد.
فاصله بین نشاها بستگی به سطح زمین و میزان محصولی که می­توان از آن برداشت نمود دارد.
همچنین هنگام نشاکاری باید به اندازه کافی آب درزمین باشد تا دمای زمین حفظ شود وعلف هرز درشالیزار رشد نکند.

---

انواع برنج ایرانی

در استان های گیلان ، مازندران و بخشی از استان گلستان برنج را کشت میشود .
هاشمی ، صدری (دم سیاه، دم زرد، دم قرمز )، طارم، علی کاظمی و برنج پرمحصول ( شیرودی، فجر، خزرو..)

برنج پرمحصول

بعد ازکشت معمولا نسبت به برنج های دیگر چند برابربرداشت میشود و از کیفیت پایین تری برخوردارهستند .

---