گراس‌های علوفه‌ای مقاوم با نیاز آبی 350 میلی‌متر تولید شد/ نتیجه 20 سال پژوهش

تهران- ایانا- پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی با اجرای برنامه‌ای جامع و بلندمدت در زمینه به‌نژادی و توسعه گراس‌های علوفه‌ای چندساله سردسیری، موفق به تولید بذر اصلاح‌شده گیاهان علوفه‌ای کم‌آب‌بر و بوم‌سازگار شده است؛.

در پی اجرای طرح پژوهشی توسط پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی، گامی بزرگ در جهت تولید پایدار علوفه برداشته شد. این طرح که با هدف توسعه کشت گراس‌های علوفه‌ای چندساله سردسیری انجام شده، می‌تواند نقش مهمی در حفاظت از محیط‌زیست و افزایش بهره‌وری منابع آب و خاک داشته باشد.

به گفته بابک ناخدا، پژوهشگران موفق به تولید بذور اصلاح‌شده گیاهان علوفه‌ای کم‌آب‌بر و بوم‌سازگار شده‌اند. این گیاهان می‌توانند جایگزین مناسبی برای گونه‌های پرآب‌بر در مناطق بحرانی کشور باشند و به تأمین خوراک دام و امنیت غذایی کمک کنند. این پژوهش با همکاری پژوهشکده شمال‌غرب و غرب کشور در تبریز انجام شده است.

رضا محمدی با اشاره به جمع‌آوری ژرم‌پلاسم علوفه‌های سردسیری چندساله از مناطق مختلف کشور، افزود: پس از ارزیابی‌های متعدد، ژنوتیپ‌های برتر با عملکرد علوفه‌ای بالا و مقاومت به بیماری‌ها انتخاب شدند. تولید بذر اصلاح‌شده این گیاهان از طریق بذر پلی‌کراس یا بذر سینتتیک امکان‌پذیر است.

ناخدا با تأکید بر ۲۰ سال کار پژوهشی متمرکز، اظهار داشت: این گیاهان علوفه‌ای کم‌آب‌بر و بوم‌سازگار می‌توانند در مناطق فاقد آب کافی یا زمین‌های کم‌بازده دیمی جایگزین مناسبی برای گیاهان غله کم‌بازده باشند. کشت این گیاهان علاوه بر تأمین علوفه، به جلوگیری از فرسایش خاک و تغذیه سفرهای آب زیرزمینی نیز کمک می‌کند.

در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه تبریز، حدود ۱۰ هزار بوته مختلف از ۱۱ جنس و گونه گراس‌های علوفه‌ای سردسیری ارزیابی شد. برترین بوته‌ها پس از انتخاب، به مزرعه ارزیابی و تولید بذر پلی کراس در مرکز تحقیقات آذربایجان شرقی منتقل شدند. اولین چراگاه دست‌کاشت برای گاوهای نژاد سرابی در شهرستان سراب ایجاد شده و از شهریور ۹۹ مورد بهره‌برداری قرار گرفت.

پروژه‌های ترویجی توسعه‌ای بعدی با همکاری ترویج استان‌ها و بهره‌برداران در روستاهای مختلف انجام شد. این پروژه‌ها با همکاری بخش خصوصی و دولت اجرا شده و پتانسیل تحمل این گیاهان در شرایط سخت نیز مورد آزمون قرار گرفت.

ناخدا با اشاره به نرخ بالای فرسایش خاک در ایران، گفت: کشت این گیاهان می‌تواند به جلوگیری از فرسایش خاک کمک کند. محمدی نیز با اشاره به ارزش و کیفیت غذایی این علوفه‌ها برای دام، اظهار داشت: پروتئین این گیاهان در صورت چرای مستقیم ۱۸ تا ۲۰ درصد و در صورت برداشت به صورت علوفه خشک، ۱۲ تا ۱۴ درصد است.

این گیاهان علاوه بر کاهش مصرف آب، کیفیت خود را در زمان برداشت حفظ کرده و باعث کاهش نیاز به کنسانتره و نهاده‌های دامی می‌شوند. استفاده از این گونه‌ها در چرای دام‌ها، تولید شیر و گوشت ارگانیک را ممکن کرده و ارزش افزوده اقتصادی ایجاد می‌کند.

برنامه‌های آینده شامل ایجاد مزارع انبوه چند هکتاری برای تولید تجاری بذور گواهی شده انواع گراس‌های اصلاح شده است. این اقدام می‌تواند به بهبود تولیدات مرتعی و توسعه چراگاه‌های دست‌کاشت در سراسر کشور کمک کند. فروش عمده محصول در بازار سروبان به زودی آغاز خواهد شد و انواع بسته‌بندی محصول در دسترس خواهد بود. قیمت محصول در بازار متعادل خواهد بود و خرید محصول صادراتی بدون واسطه با بهترین قیمت امکان‌پذیر است. صادرات محصول نیز در دستور کار قرار دارد.