بررسی اما و اگرهای اجرای یک رویکرد جهانی در دانشگاه ساری

امروز در دانشگاه ساری جلسه نقد و بررسی طرح مردمی کاشت یک میلیارد درخت برگزار شد. در این جلسه کارشناسان اعلام کردند که کاشت نهال برای مقابله با انتشار گازهای گلخانه‌ای رویکردی جهانی است اما اجرای آن نیاز به الزاماتی دارد که باید مورد توجه دستگاه متولی قرار گیرد.

به گزارش خبرنگار ایانا، در این جلسه مجید لطفعلیان عضو هیات علمی دانشگاه ساری با تاکید بر آثار مثبت نهضت مردمی درخت‌کاری یادآور شد: این طرح به شرطی خوب است که رعایت نکات فنی جایگزین اعداد و ارقام شود.

وی افزود: سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری نباید اصرارداشته باشد که عملکردش متکی به یک عدد باشد و صرفا به دنبال تحقق عدد اعلام شده باشد.

سالانه 15 میلیارد درخت از بین می‌رود

نقی شعبانیان معاون امور جنگل سازمان منابع‌طبیعی و آبخیزداری کشور نیز در این جلسه گفت: وقتی خیلی ایده‌آل فکر می‌کنیم، ممکن است از عمل به دور باشیم.

وی با اشاره به روند کاهش جنگل و تخریب آن در سطح جهان افزود: سالانه 15 میلیارد درخت در دنیا از بین می‌رود. وضعت ما خیلی بهتر از دیگر نقاط جهان نیست. عمده عرصه‌های جنگلی ما در کمربند خشک و نیمه خشک قرار دارد و جنگل مناطق معتدله در همان دو میلیون هکتار مناطق هیرکانی مستقر شده‌اند. بنابراین بوم‌سازگان ما خیلی حساس‌تر هستند و این مسئله وظیفه ما را سنگین‌تر می‌کند.

معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری گفت: روند افزایش گازهای گلخانه‌ای در دنیا، شرایط دشواری را فراهم کرده است. در ایران بحث ریزگردها که قبلا منحصر به جنوب و غرب بود، به شمال کشور رسیده است. راه برون رفت از چالش گاز گلخانه‌ای، کاشت درخت است

کاشت یک تریلیون درخت در دنیا

شعبانیان از عزم جهانی برای کاشت یک تریلیون درخت خبر داد و افزود: همه کشورها خیلی قبل‌تر از ایران دست به کار شده‌اند. در ایران کارهای خوبی در این حوزه انجام شده است. فقط یک بررسی کوتاه در اقدامات کشورهای اطراف ما نشان می‌دهد که حتی در افغانستان یک میلیاردرخت کاشته شده و اقدامات مناسبی در این رابطه انجام شده است.

وی افزود: بر اساس آمار مرکز پژوهش‌های مجلس، ایران ششمین کشور تولیدکننده گازهای گلخانه‌ای است ولی در بحث ترسیب این گازها رتبه ما بالای 40 است. کاشت نهال وظیفه شرعی و قانونی ما است زیرا باید به میزانی که زمین را تخریب می‌کنیم، آن را اصلاح و احیاء کنیم.

معاون امور جنگل سازمان منابع‌طبیعی بیان کرد: طرح کاشت یک میلیارد درخت چهار هدف را دنبال می کند. سند پشتیبانی برای طرح تهیه شده است و کمیته‌های مختلفی از اساتید و محققان برای اجرایی شدن آن تشکیل شده است. هدف از این اقدامات آن است که کار به درستی انجام شود.

وی ادامه داد: سازمان منابع‌طبیعی سال‌ها در رابطه با احیای جنگل مطالعه داشته است. طرح غنی‌سازی، صیانت و طرح زراعت چوب را داشته است و این طرح در جهت غنی‌سازی و اجرای همان طرح‌های قبلی است.

شعبانیان گفت: امروز 170 میلیون نهال تولید کردیم و هیچ چیز پنهانی نداریم. در خدمت همه برای بازدید از نهالستان‌ها هستیم. طرح کاشت یک میلیارد نهال مغایر با حفظ داشته‌های طبیعی کشور نیست.

کاهش سطح جنگل‌کاری‌ها بعد از برنامه سوم توسعه

رسول اشرفی‌پور رئیس شورایعالی جنگل و مرتع سازمان منابع‌طبیعی و آبخیزداری نیز به‌عنوان سخنران بعدی به بررسی طرح‌های جنگلکاری پس از انقلاب پرداخت.

وی اضافه کرد: بعد از برنام سوم عملکرد جنگل‌کاری رو به کاهش رفته است. زیرا از اواخر دهه هفتاد سیستم بودجه‌ریزی کشور از سوی سازمان برنامه و بودجه عملیاتی شد و با تغییراتی، نهالستان‌ها که از اعتبارات ملی ارتزاق می‌شدند، این اختیارات به استان‌ها داده شد.

رئیس شورایعالی جنگل و مرتع بیان کرد: در تمام استان‌ها تجهیز و تداوم فعالیت نهالستان‌ها و جنگلکاری‌ها جزء اولویت‌های استانداری‌ها قرار نگرفت. برای تجهیز نهالستان هم بحث واگذاری تولی‌گری و تصدی گری کار به بخش خصوصی مطرح می‌شد.

وی افزود: تعداد نهالستان‌هایی که احاله مدیریت به بخش خصوصی شدند، انتظارات مدیریتی را برآورده نکرد و در مهمترین نهالستان‌ها به نوعی مشکل زمین‌خواری، حقوقی و قضایی با افرادی که احاله مدیریت شدند، پیش آمد.

ایران پیشرو در جنگل‌کاری

اشرفی پور ادامه داد: ایران جزء کشورهای پیشرو درخاورمیانه در ارتباط با جنگل‌کاری بوده است. میزان جنگلکاری ما و کیفیت جنگلکاری و تولید محتوایی که دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی در کنار سازمان اجرایی در ارتباط با گونه‌های مختلف و جنگلکاری داشتیم، در منطقه نمونه بوده است.

وی گفت: تغییر سیاست مالی و بودجه‌ای در کشور مهمترین عاملی این است که سبب شد در روند جنگلکاری تغییر ایجاد شود. عتبارات از بخش سازمان گرفته شد و این اعتبارات در سطح استان‌ها منجر شد که خیلی ازنهالستان‌ها از مدار تولید خارج شدند و علیرغم ظرفیت‌هایی که داشتند، نتوانستیم از آنها استفاده کنیم.

رئیس شورایعالی جنگل و مرتع بیان کرد: دانش جنگلکاری و نحوه نگهداری نهال در سطح سازمان و مراکز تحقیقاتی وجود دارد. موسسه تحقیقات طرح محوری احیا و بازسازی اکوسیستم‌های طبیعی کشور را در دستور کار دارد.

وی اضافه کرد: باید طرح مردمی کاشت یک میلیارد درخت را با کمک مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی به طرح احیاء و بازسازی اکوسیستم‌های طبیعی کشور گره بزنیم.

اشرفی پور گفت: نهالستان‌های کوچک زیادی داریم اما حداقل 126 نهالستان در این زمینه پای کار آمده‌اند. از پاییز سال قبل که موضوع جدی شد، جلسات منظم و مرتبی را شاهد هستیم. چون دانش فنی وجود دارد، تولید نهال از گونه‌های مختلف، به خوبی انجام شده است.

فعال شدن 44 نهالستان برای بیابان‌زدایی

رئیس شورایعالی جنگل و مرتع از فعال شدن 44 نهالستان برای فعالیت‌های بیابان‌زدایی خبر داد و گفت: این نهالستان‌ها ممیزی شده و کار خود را انجام می‌دهند.

وی با اشاره به تدوین سند پشتیبان برای طرح کاشت یک میلیارد نهال افزود: تکالیف در سطح ملی و استانی در سند پشتیبان به ترتیب مشخص شده است. این پروژه را با طرح حرم تا حرم مقایسه می‌کنند. باید بگویم که ما طرح جنگل‌کاری ملی شکست خورده نداریم.

اشرفی‌پور با تشریح ساختار تشکیلاتی در نظر گرفته شده برای طرح ملی کاشت یک میلیارد نهال یادآور شد: در اسناد پشتیبان این طرح یک شیوه نامه اجرایی تهیه شده است. دقیقا می‌دانیم کجا بکاریم و چه بکاریم. در مرتع قرار نیست درخت بکاریم. کاشت درخت در مراتع درجه یک و دو و مراتع دارای طرح مرتعداری مصوب، مطلقا ممنوع است. برای مراتع زیر 25 درصد پوشش گیاهی در اطراف شهرها که ایجاد مناطق تفرجگاهی در این مناطق دارای اولویت است، اجازه کاشت درخت صادر شده است.

وی ادامه داد: 350 میلیون اصله نهال در عرصه‌های منابع طبیعی کاشته می‌شود. توسعه پوشش گیاهی مناطق مرتعی، بیابانی و توسعه فضای سبز در این طرح در دستور کار است. حدود 25 هزار کیلومتر راه در کشور داریم که استعداد کاشت درخت در اطراف این راه‌ها را داریم.

رئیس شورایعالی جنگل و مرتع افزود: بوستان‌های روستایی با فعال شدن دهیارها رشد کرده‌اند. این بوستان‌ها در اراضی علف‌چر اطراف روستاها ایجاد شده‌اند که امکان توسعه دارند. محاوط مناطق نظامی و شهرک‌های صنعتی پتانسیل خوبی دارند. حتی مازندران محاوطی داریم که عاری از پوشش است.

وی افزود: برای هر نقطه‌ای (چه اراضی ملی و چه خارج از منابع ملی) که در این طرح قرار است، جنگلکاری انجام شود، شناسنامه تهیه می‌شود. برای این عرصه‌ها طرح و شرح خدمات هم تهیه می‌شود.

اشرفی پور گفت: برای محاوط، طرح تیپ درختکاری با همکاری کارشناسان ادارات کل مناطق استان‌ها تهیه شده است. کاشت درخت در خارج از عرصه‌های منابع طبیعی بدون طرح نخواهد بود. همه با یک سامانه‌ای توسط دفتر فن‌آوری سازمان تهیه شده است. تمام محاوط کاشت مشخص شده و قابل رصد برای هر طرح و سازمانی است که باید به آن توجه کند.

وی یادآور شد: ما یکسری پیوست فنی و اجرایی داریم که پیوست سند اصلی است. این سند قابلیت اصلاح به مرور زمان دارد و با نظر کمیته علمی اصلاحات انجام خواهد شد.

رئیس شورایعالی جنگل و مرتع از تدوین دستورالعمل برای نهالستان‌ها خبرداد و افزود: دستورالعمل کاشت نهال به تفکیک هر منطقه رویشی و تدوین برنامه زمان‌بندی خبر داد.

ایران در گروه کشورهای کم برخوردار از جنگل

مرتضی ابراهیمی رستاقی کارشناس پیشکسوت جنگل نیز مطالعه سند طرح مردمی کاشت یک میلیارد نهال برای اظهار نظر کارشناسی دراین رابطه را یک ضرورت توصیف کرد.

وی افزود: در کشور خشک ایران که جزء هفتاد کشور کم برخوردار از جنگل است، زندگی می‌کنیم. بنابراین کاشت یک میلیارد نهال معترض ندارد و نفس عمل مورد تایید همه است.

ابراهیمی رستاق گفت: در زاگرس بوم سازگان در حال از بین رفتن است. در زاگرس 70 درصد جنگل‌ها زیر 26 درصد تاج پوشش دارد و چهار میلیون هکتار نیاز به افزایش پوشش احساس می‌شود اما منطق و علم این را نمی‌پذیرد که عملیات احیایی دراین سطح انجام شود. زمینه را باید برای زادآوری طبیعی در جنگل‌های زاگرس آماده کنیم. هدف اول ما باید احیا و فراهم کردن زمینه برای زادآوری طبیعی باشد.

وی یادآور شد: مسئله اصلی ما مدیریت جنگل و بوم سازگانی است که در حال نابود شدن است. طرح مسئله کاشت یک  میلیارد نهال پاک کردن صورت مسئله است.