لطفا چوبکاری بفرمایید!/ گیلان، مازندران و خوزستان سردمداران زراعت چوب

زراعت چوب یکی از طرح‌هایی است که به تامین نیاز چوبی کشور و حفاظت از ‌پوشش محدود جنگلی کشور کمک می‌کند و این مسئله به‌عنوان یک چشم‌انداز در دستور کار دولت سیزدهم قرار دارد.

به گزارش ایانا به نقل از تیتر شمال؛ در حالی طرح تنفس جنگل از اواخر سال ۱۳۹۵ به اجرا گذاشته شد که بر اساس آن هرگونه بهره‌برداری تجاری و صنعتی از چوب جنگل‌های کشور ممنوع شد؛ اما این تصمیم مبارک برای حفاظت از  یک‌میلیون و ۱۰۰ هزار هکتار از جنگل‌های هیرکانی، روی دیگر هم داشت و آن چالش تأمین نیاز چوبی صنایع از کارخانه‌های کاغذ‌سازی گرفته تا مبلمان و دکوراسیون و کارگاه‌های کوچک بود.

ممنوعیت برداشت زمینه جولان قاچاقچیان چوب را فراهم کرد و این در حالی بود که جدا از افزایش قاچاق چوب، واردات هم سیر صعودی به خود گرفت و در این میان، راهکار عملی برای آسیب‌های متعدد اجرای این طرح، توسعه و ترویج زراعت چوب در کشور بود که می‌توانست پیامدهای ناخوشایندی از قبیل قاچاق چوب، واردات و خروج ارز از کشور را به حداقل ممکن برساند.

زراعت چوب یکی از سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت و نیازمند صبر و حوصله بسیار زیاد و صدالبته مشارکت مردم و بخش خصوصی است؛ بنابراین این زراعت هرچند بازدهی بالایی دارد، اما برای رسیدن به مرحله برداشت نیاز به گذشت زمان نسبتاً طولانی، مشارکت بالای بخش خصوصی و مردم با ایجاد انگیزه و طرح‌های تشویقی و طبیعتاً چشم‌اندازی عملیاتی در سایه عزم راسخ دولت دارد.

گام روبه‌جلو دولت سیزدهم در زراعت چوب

درحالی‌که بر اساس طرح ملی زراعت باید از سال ۹۵ تا سال ۱۴۰۰، زراعت چوب در ۷۵ هزار هکتار از اراضی ملی انجام می‌شد که تنها ۱۷ هزار هکتار یعنی ۲۰ درصد آن اجرایی شد؛ اما با روی کار آمدن دولت سیزدهم، نگاه ویژه رئیس‌جمهور به مسئله خودکفایی در تأمین نیاز چوبی کشور باعث شد تا شاهد رشد قابل‌ملاحظه‌ای در این حوزه باشیم که اجرای طرح مردمی کاشت یک میلیارد درخت در کشور یکی دیگر از سیاست‌های دولت در همین حوزه است.

نوسانات و افزایش نرخ ارز، گرانی الوار وارداتی و متعاقباً قیمت چوب‌های داخلی، ممنوعیت برداشت چوب از جنگل‌های کشور و افزایش قاچاق چوب موجب شد تا دولت برای کنترل این آسیب‌ها با طرح‌های حمایتی تسهیلاتی برای زراعت چوب، مردم و بخش خصوصی را پای‌کار بیاورد.

لذا به جهت اهمیت زراعت چوب، گفت‌وگویی را با نقی شعبانیان، سرپرست معاونت امور جنگل سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور انجام داده‌ایم که نظر شما را به خواندن این گفت‌وگو جلب می‌کنیم:

تأمین تنها ۲۱ درصد از نیاز چوبی کشور در داخل

نقی شعبانیان سرپرست معاونت امور جنگل سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، در گفت‌وگو با خبرنگار پایگاه خبری تیتر شمال؛ در خصوص هدف از زراعت چوب در کشور، می‌گوید: هدف اصلی توسعه زراعت چوب در کشور به‌عنوان یک اقتصاد سبز، پاسخگویی به بخشی از نیازهای چوبی کشور است که به دنبال این هدف اصلی، اهداف دیگری نیز نظیر کاهش فشار برداشت چوب از روی جنگل‌های طبیعی، کاهش قاچاق چوب، کنترل قیمت چوب در بازار، ترسیب کربن، ایجاد اشتغال، جلوگیری از خروج ارز از کشور و ده‌ها موارد دیگر دنبال می‌شود.

وی در رابطه با وضعیت کنونی زراعت چوب در کشور، افزود: در کل کشور  ۱۱۵ هزار هکتار شامل ۲۱ هزار هکتار در اراضی ملی و ۹۴ هزار هکتار در بخش خصوصی و اراضی مستثنیات زراعت چوب انجام و یا در حال انجام است که از این میزان زراعت چوب فعلاً سالانه دو میلیون و ۶۰۰ هزار  مترمکعب چوب حاصل می‌شود که با توجه به نیاز سالانه ۱۲ میلیون مترمکعبی چوب در کشور به‌صورت خام و کارشده می‌تواند پاسخگوی حدود ۲۱ درصد نیاز چوبی کشور باشد.

سرپرست معاونت امور جنگل سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، خاطرنشان کرد: هم‌اکنون، سه استان پیشرو در زراعت چوب در اراضی مستثنیات و ملی به ترتیب استان گیلان با ۴۹ هزار هکتار، مازندران با ۶ هزار هکتار و خوزستان با سه هزار هکتار هستند.

این مسئول گفت: در استان خوزستان بر اساس ظرفیت سنجی انجام‌شده توسعه زراعت چوب به میزان ۲۹۰ هزار هکتار طی یک برنامه چهارساله با مشارکت بخش خصوصی برنامه‌ریزی‌شده است.

نبود طرح‌های انگیزشی و حمایتی عامل اصلی عدم تحقق برنامه‌های قبلی در زراعت چوب

شعبانیان در رابطه با برنامه زراعت چوب در سطح ملی، خاطرنشان کرد: خوشبختانه در دولت سیزدهم توجه ویژه‌ای با توجه به نیاز کشور به زراعت چوب شده است، به‌طوری‌که اخیراً کامران پور مقدم به‌عنوان مجری ملی طرح زراعت چوب در کشور از طرف وزیر جهاد کشاورزی منصوب شد که می‌تواند در توسعه زراعت چوب مؤثر باشد.

وی بیان کرد: قرار بود که سطح زراعت چوب در کشور طی برنامه پنجم و ششم به حدود ۶۰۰ هزار هکتار برسد، اما با توجه به اینکه توسعه زراعت چوب عمدتاً با مشارکت مردم و بخش خصوصی برنامه‌ریزی می‌شود؛ لذا باید انگیزه‌های لازم نظیر قیمت مناسب چوب، بیمه محصولات چوبی، تسهیلات بانکی، پیش‌خرید چوب‌آلات و مواردی ازاین‌دست، برای بخش خصوصی وجود داشته باشد.

سرپرست معاونت امور جنگل سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، ادامه داد: ازآنجایی‌که این قبیل انگیزه‌ها در کشور تاکنون کم بوده است، متأسفانه برنامه‌های قبلی محقق نشده است، اما اکنون شرایط متفاوت شده است.

عزم دولت برای تأمین حداقل ۶۰ درصدی نیازهای چوبی کشور در برنامه هفتم

این مسئول، تأکید کرد: افزایش قیمت چوب در کشور به‌ویژه به دلیل توقف بهره‌برداری چوب از جنگل‌های طبیعی، افزایش قیمت ارز که امکان واردات چوب را مشکل می‌کند، امکان پیش‌خرید چوب توسط صنایع، امکان احاله مدیریت اراضی ملی مستعد با استفاده از آب‌های نامتعارف، توجه ویژه دولت سیزدهم به زراعت چوب ازجمله مواردی است که در شرایط کنونی، انگیزه لازم برای مشارکت بخش خصوصی در کشور را فراهم آورده است.

شعبانیان توضیح داد: با این شرایط برنامه‌ریزی‌شده است، تا پایان برنامه هفتم توسعه سطح زراعت چوب در کشور به حدود ۵۰۰ هزار هکتار برسد که می‌تواند پاسخگوی حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد نیاز چوبی کشور باشد؛ البته این موضوع بستگی به مشارکت بخش خصوصی دارد که با توجه به شرایط کنونی حاکم در کشور که پیش‌تر توضیح داده شد، می‌توان انتظار داشت این برنامه محقق شود.

در ادامه این گزارش، گفت‌وگوی ما را با مدیران سه استان برتر کشور در حوزه زراعت را می‌خوانید:

 هدف‌گذاری ۱۰۰۰ هکتاری مازندران برای کشت درختان سریع الرشد

سید علی علوی مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران-ساری در گفت‌وگو با خبرنگار پایگاه خبری تیتر شمال؛ بابیان اینکه در سال جاری حجم مصوب ابلاغی استان مازندران ۸۰۰ هکتار است که تاکنون حدود ۳۰۰ هکتار از عرصه‌ها شناسایی‌شده است؛ گفت: با توجه به اینکه این اقدام در ماه‌های انتهایی سال (دی، بهمن و اسفند) انجام می‌شود با توجه به ظرفیت استان و استقبال مردم و تولید نهال مکفی در سال جاری، پیش‌بینی می‌شود در سال جاری بیش از هزار هکتار از عرصه‌ها با مشارکت مردم به زیر کشت درختان با رشد سریع اختصاص یابد.

وی افزود: با توجه به استقرار صنایع چوبی در این استان خصوصاً وجود شرکت چوب و کاغذ مازندران، کارخانه‌ها فیبر و نئوپان و دیگر صنایع کوچک، کارگاه‌های چوب‌بری و… از طرفی با توجه به تغییر شیوه زندگی مردم و استقبال مردم از صنایع تبدیلی چوب در زندگی روزمره و تعطیلی بهره‌برداری از جنگل‌ها به نظر می‌رسد، بیشترین نیاز چوبی بر تأمین خوراک کارخانه‌ها از دیگر استان‌ها تأمین می‌شود و تا اشباع نیاز به چوب در داخل استان، اقدامات فراگیری باید انجام شود.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران-ساری خاطرنشان کرد: در سال‌های اخیر به دلیل کاهش چوب در بازار با اجرای طرح تنفس جنگل  و متعاقباً افزایش قیمت چوب در بازار و افزایش تولید نهال از گونه‌های رشد سریع، هرساله شاهد استقبال مردم به کاشت نهال در عرصه هستیم و این استقبال دارای رشد قابل قبولی بوده، اما این اقدام باید با برنامه‌ریزی کلان باشد.

علوی ادامه داد: به دلیل مشکلات آبی که در سال‌های اخیر به دلیل تغییرات اقلیمی مواجه هستیم تا در تأمین آب برای زارعین مواجه نشویم چراکه صنوبر با نیاز آبی بالا است که باید با توجه به منابع آبی کشور دقت لازم در کشت درختان آب بر در برنامه‌ریزی کلان مدنظر قرار گیرد.

وی در خصوص میزان مشارکت بخش خصوصی در استان، گفت: در سال‌های اخیر به دلیل افزایش قیمت چوب در بازار  مشارکت مردم در کاشت نهال سریع الرشد از استقبال خوبی برخوردار هست.

تولید هفت میلیون و ۱۳۲ هزار اصله نهال در نهالستان‌های مازندران

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران-ساری، در ادامه از تولید هفت میلیون و ۱۳۲ هزار اصله نهال در نهالستان‌های استان خبر داد و گفت:‌ هم‌زمان با شروع سراسری کاشت درخت، طبق برنامه از 11 آذرماه امسال، ۱۰ هزار اصله نهال بین مردم این استان برای غرس توزیع‌شده است.

علوی، ملاک و اولویت در این طرح احیا و غنی‌سازی، حفظ پوشش طبیعی، حفظ ‌کاربری اراضی منابع طبیعی، مقابله با بیابان‌زایی و سپس توسعه است؛ تأکید کرد: در راستای توسعه طرح‌های زراعت چوب و توسعه فضای سبز، نهال‌های جنگلی اعم از پهن برگ و سوزنی‌برگ در سه منطقه ارتفاعی پایین‌بند، میان‌بند و بالا بند در هفت نهالستان حوزه منابع طبیعی و آبخیزداری منطقه ساری تولید و طبق برنامه تا پایان سال بین مردم توزیع خواهد شد.

وی با اشاره به اینکه اگر در حفاظت و صیانت از عرصه‌های طبیعی توجه نشود، به‌طور یقین امنیت زیستی با تغییرات آب و هوایی به مخاطره می‌افتد، ادامه داد:‌ تولید و کاشت درختان هیچ‌گونه بار مالی و هزینه‌ای برای دولت ندارد.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران-ساری، خاطرنشان کرد: ۱۶۴ هکتار از هفت نهالستان تحت پوشش اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران منطقه ساری به‌صورت قرارداد با پیمانکاران، نهال موردنظر تولید و به‌صورت رایگان در اختیار عموم مردم قرار داده می‌شود.

علوی بابیان اینکه طبق برنامه، سال گذشته حدود سه میلیون اصله درخت تولیدشده و امسال به بیش از هفت میلیون اصله رسیده است، ادامه داد: این رقم در سال آخر دولت سیزدهم به ۱۲ میلیون اصله نهال در این منطقه خواهد رسید.

 ۸۰ درصد عرصه‌ برای نهال‌کاری در گیلان آماده است

سید مازیار رضوی سرپرست منابع طبیعی و آبخیزداری استان گیلان نیز دراین‌باره در گفت‌وگو با خبرنگار پایگاه خبری تیتر شمال؛ بابیان اینکه در سال جاری ۲۰۰ هکتار در قالب طرح مردمی کاشت یک میلیارد درخت در منطقه چوبر و خرفکل مقررشده است تا نهال‌کاری انجام شود.

وی افزود: بیش از ۸۰ درصد عرصه برای نهال‌کاری در فصل زمستان آماده است.

سرپرست منابع طبیعی و آبخیزداری استان گیلان، خاطرنشان کرد: نیاز استان نیز حدود ۳ میلیون مترمکعب است که با رشد زراعت چوب طی دولت سیزدهم به دنبال تأمین حداکثری این نیاز در داخل استان هستیم.

رشد دو برابری زراعت چوب در گیلان

رضوی ادامه داد: در مدت مشابه سال قبل، پیشرفت کار در حوزه زراعت چوب تقریباً برابر بوده و سال گذشته حدود ۶۰۰ هکتار برای استان تعریف شد اما امسال ۲۰۰ هکتار پیش‌بینی کار در منطقه خرفکل و چوبر شهرستان شفت تعریف‌شده است.

وی در خصوص میزان بخش خصوصی در زراعت چوب، پاسخ داد:  حدود هشت میلیون نهال توسط بخش خصوصی تاکنون تولیدشده است.

سرپرست منابع طبیعی و آبخیزداری استان گیلان، بیان کرد: هدف از زراعت چوب در استان گیلان، تولید چوب موردنیاز صنایع، حفظ عرصه، خاک و زمین، زیبایی مناظر و حفظ تفرجگاه‌ها است که در اولویت قرار دارند.

پای حمایت از زارعین می‌لنگد

رضوی خاطرنشان کرد: یکی از نکات قابل‌تأمل آن است که باید به افراد و متقاضیانی که در طرح زراعت چوب قصد مشارکت دارند، تسهیلات با بهره کم اختصاص یابد که متأسفانه هیچ حمایتی برای متقاضیان زراعت چوب و تولید چوب صنوبر هستند دیده نمی‌شود و اصولاً پرداخت تسهیلات با مبالغ کمی همراه است و سیستم بانکی پیچیده جهت اخذ تسهیلات سنگ پیش روی متقاضیان این طرح است.

وی اضافه کرد: عدم تخصیص اعتبار نیز در سالیان اخیر مشکلات زیادی را به وجود آورده است که انتظار می‌رود تأمین و تخصیص اعتبار مکفی بسته به ظرفیت و تقاضای استان‌ها دیده شود تا این طرح با حداکثر قوت و انسجام منتج به خودکفایی در تولید چوب شود.

اجرای بزرگ‌ترین طرح «زراعت چوب» کشور در خوزستان

جمال موسویان مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خوزستان نیز دراین‌باره در گفت‌وگو با خبرنگار پایگاه خبری تیتر شمال؛ بابیان اینکه طرح زراعت چوب در دولت سیزدهم آغازشده و توسط سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در نقاط مختلف در حال اجرا است؛ گفت: سهمیه ابلاغی رسمی استان در سال جاری ۲۶ میلیون و ۶۰۰ هزار اصله است اما هدف‌گذاری که ما در استان انجام دادیم برای تولید و کشت ۸۰ میلیون اصله است.

وی افزود: تاکنون حدود ۵۰ درصد از کار انجام‌شده است و عمده کار کشت نهال در استان خوزستان در بهمن و اسفندماه و در برخی از شهرها نیز در فروردین‌ماه نیز امکان کشت وجود دارد.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خوزستان، خاطرنشان کرد: هم‌اکنون در حال تولید نهال هستیم و حتی بیشتر از برش اعلام‌شده در استان تولید نهال خواهیم داشت.

سالانه ۸۰ میلیون اصله درخت اکالیپتوس کاشته می‌شود

موسویان ادامه داد: در حال حاضر حدود ۳۷ میلیون نهال تولیدشده داریم که این رقم بیش از ۱۰ میلیون اصله بیشتر از تعهد ما در سال جاری است.

وی بیان کرد: ما اکنون در حال تولید نهال برای ۸۰ میلیون اصله درخت اکالیپتوس هستیم که بنا داریم تا ظرف چهار سال حدود ۳۲۰ میلیون نهال کشت کنیم.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خوزستان، توضیح داد: قرار است سالانه ۸۰ میلیون اصله درخت اکالیپتوس کاشته شود که بر این اساس، ۲۹۰ هزار هکتار زمین زیر کشت این‌ گونه می‌رود و لذا بزرگ‌ترین طرح زراعت چوب کشور متعلق به استان خوزستان است که این طرح در هیات دولت نیز تصویب‌شده است.

موسویان بابیان اینکه ما نیز اقدامات و تدابیر لازم را در جهت تأمین آب انجام داده‌ایم؛ تأکید کرد: آبیاری اراضی زیر کشت برای طرح زراعت چوب به‌صورت تحت‌فشار و قطره‌ای انجام خواهد شد و لذا  برای تأمین آب موردنیاز برای طرح مذکور، آب‌های نامتعارف، فاضلاب شهری، زهاب‌های نیشکر و… را نیز مورداستفاده قرار خواهیم داد.

وی افزود: مذاکرات لازم با بانک‌ها جهت پرداخت تسهیلات به بهره‌بردارها نیز انجام‌شده است و اراضی به‌عنوان بهره‌برداری در اختیار مجریان قرار خواهد گرفت.

جهش قابل‌توجه زراعت چوب طی دو سال اخیر در خوزستان

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خوزستان، اذعان کرد: تعداد تمام درختان زراعت چوب خوزستان تا قبل از دولت سیزدهم به‌سختی به دو هزار اصله می‌رسید اما اکنون در حال انجام یک ابر پروژه زراعت چوب در استان خوزستان در اراضی به وسعت ۲۹۰ هزار هکتار هستیم.

موسویان با اشاره به ایجاد اشتغال چشمگیر این طرح بزرگ در استان گفت: بخش خصوصی و حتی مردم  مشارکت فعالی در طرح زراعت چوب استان خوزستان دارند و در این پروژه بسیار بزرگ جدا از بخش خصوصی، گروه‌های جهادی، خانواده‌های محروم، تحت پوشش کمیته امداد، بهزیستی، فارغ‌التحصیلان بخش کشاورزی در قالب تعاونی‌ها با در اختیار گذاشتن تسهیلات بانکی به آنان در این طرح مشارکت خواهند داشت.

وی با اشاره به ویژگی‌های منحصربه‌فرد و قابل‌تأمل زراعت اکالیپتوس، تأکید کرد: درخت اکالیپتوس باید هرسال بریده شود و چوب آن به مصرف برسد و تا ۶ دوره بدون اینکه هزینه جانبی داشته باشید روی همان تنه بریده‌شده با قطر تنه بزرگ‌تر، سبز می‌شود و تناژ بیشتری را برداشت خواهید کرد.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خوزستان بابیان اینکه درخت اکالیپتوس بسیار در برابر گرما و شوری مقاوم و هماهنگ با اقلیم این استان است؛ گفت: با اجرای طرح مذکور خوراک بیش از ۱۰۰ کارخانه تولید چوب، کاغذ، ام دی اف، ظروف یک‌بارمصرف دوستدار طبیعت تأمین و فرآورده‌هایی نظیر عطر، اسانس، شربت، ذغال فشرده، کود کمپوست و غیره تولید می‌شود.

موسویان متذکر شد: اجرای این طرح در طی چهار سال در استان خوزستان نه بخش عمده‌ای از نیاز چوبی کشور را تأمین خواهد کرد؛ سهم بسزایی در خنک شدن هوا، کاهش ریزگردها، سیل، افزایش مفید عمر سدها و ده‌ها موارد فواید دیگر نیز خواهد شد.

لطفاً چوبکاری بفرمایید!

در سال‌های اخیر برای جبران کمبود چوب موردنیاز کارخانه‌های فعال در این زمینه، واردات چوب به‌طور گسترده‌ای انجام شد؛ اما ازآنجاکه این چوب‌ها بدون پوست وارد می‌شدند و هزینه بالایی داشتند برای کارخانه‌داران مقرون‌به‌صرفه نبود و همچنین خروج ارز از کشور آن‌هم در این شرایط سخت اقتصادی اصلاً منطقی به نظر نمی‌رسید؛ لذا عزم برای توسعه زراعت چوب در کشور، ضمن گام روبه‌جلو برای دستیابی به خودکفایی، از خروج ارز و قاچاق جلوگیری و ضمن ایجاد اشتغال، نیاز متناسب با تقاضای بازار داخلی را تأمین می‌کند.

یکی از مهم‌ترین و شاید بتوان گفت حیاتی‌ترین راهکارها برای برون‌رفت از بحران تخریب و نابودی بیشتر جنگل‌های باقی‌مانده کشورمان، زراعت چوب و توسعه آن به‌ویژه در خارج از جنگل‌ها است که در کنار این مهم، فعالیت در این زمینه می‌تواند راهکاری مناسب برای حفظ عرصه‌های منابع طبیعی و جلوگیری از تعرض به جنگل‌ها در مازندران نیز به شمار آید.

دولت مردمی آیت‌الله رئیسی بر اساس تعهدات بین‌المللی که هر کشوری به همان اندازه‌ای که کربن تولید می‌کند باید ترسیب یا جذب کربن داشته باشد، در یک اقدام عملی طرح کاشت یک میلیارد درخت را به مدت چهار سال با شعار  درخت برای زندگی – باهم بکاریم برای ایران سرسبز و قوی» برنامه‌ریزی و شروع کرده است و با جدیت به دنبال تزویج زراعت چوب در سطح ملی است.